- كسي كه كفاره روزه رمضان بر او واجب است، بايد يك بنده آزاد كند يا به دستوري كه در مساله بعد گفته مي شود، دو ماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير كند يا به هر كدام، يك مد كه تقريبا ده سير است، طعام يعني گندم يا جو و مانند اينها بدهد، و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد، هر چند مد كه مي تواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد بايد استغفار كند، اگر چه مثلا يك مرتبه بگويد: «استغفرالله»، و احتياط واجب در فرض اخير آن است كه هر وقت بتواند، كفاره را بدهد.

 

- كسي كه مي خواهد دو ماه كفاره روزه رمضان را بگيرد، بايد سي و يك روز آن را پي در پي بگيرد، و اگر بقيه آن پي در پي نباشد، اشكال ندارد.

 

- كسي كه مي خواهد دو ماه كفاره روزه رمضان را بگيرد، نبايد موقعي شروع كند كه در بين سي و يك روز، روزي باشد كه مانند عيد قربان روزه آن حرام است.

 

- كسي كه بايد پي در پي روزه بگيرد، اگر در بين آن بدون عذر يك روز روزه نگيرد، يا وقتي شروع كند كه در بين آن به روزي برسد كه روزه آن واجب است،مثلا به روزي برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگيرد، بايد روزه ها را از سر بگيرد.

 

- اگر در بين روزهايي كه بايد پي در پي روزه بگيرد، عذري مثل حيض يا نفاس يا سفري كه در رفتن آن مجبور است، براي او پيش آيد، بعد از برطرف شدن عذر واجب نيست روزه ها را از سر بگيرد، بلكه بقيه را بعد از برطرف شدن عذر بجا مي آورد.

 

- اگر به چيز حرامي روزه خود را باطل كند، چه آن چيز اصلا حرام باشد مثل شراب و زنا، يا به جهتي حرام شده باشد مثل نزديكي كردن با عيال خود در حال حيض، بنا بر احتياط كفاره جمع بر او واجب مي شود، يعني بايد يك بنده آزاد كند و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند، يا به هر كدام آنها يك مد كه تقريبا ده سير است گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد، و چنانچه هر سه برايش ممكن نباشد، هر كدام آنها را كه ممكن است بايد انجام دهد.

 

- اگر روزه دار دروغي را به خدا و پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم نسبت دهد، كفاره جمع كه تفصيل آن در مساله پيش گفته شد بنابر احتياط بر او واجب مي شود.

 

- اگر روزه دار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه جماع كند، يك كفاره براو واجب است، ولي اگر جماع او حرام باشد يك كفاره جمع واجب مي شود.

 

- اگر روزه دار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه غير جماع كار ديگري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد، براي همه آنها يك كفاره كافي است.

 

- اگر روزه دار جماع حرام كند و بعد با حلال خود جماع نمايد، يك كفاره جمع كافي است. 

 

- اگر روزه دار كاري كه حلال است و روزه را باطل مي كند، انجام دهد،مثلا آب بياشامد، و بعد كار ديگري كه حرام است و روزه را باطل مي كند انجام دهد، مثلا غذاي حرامي بخورد، يك كفاره كافي است.

 

- اگر روزه دار آروغ بزند و چيزي در دهانش بيايد، چنانچه عمدا آن را فرو ببرد، روزه اش باطل است و بايد قضاي آن را بگيرد و كفاره هم بر او واجب مي شود، و اگر خوردن آن چيز حرام باشد، مثلا موقع آروغ زدن خون يا غذايي كه از صورت غذا بودن خارج شده به دهان او بيايد و عمدا آن را فرو برد، بايد قضاي آن روزه را بگيرد، و بنابر احتياط كفاره جمع هم بر او واجب مي شود.

 

- اگر نذر كند كه روز معيني را روزه بگيرد، چنانچه در آن روز عمدا روزه خود را باطل كند، بايد يك بنده آزاد نمايد، يا دو ماه پي در پي روزه بگيرد،يا به شصت فقير طعام دهد.

 

- اگر به گفته كسي كه مي گويد مغرب شده افطار كند، و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و كفاره بر او واجب مي شود. ولي اگر خبر دهنده عادل بوده،فقط قضاي آن روزه واجب است.

 

- كسي كه عمدا روزه خود را باطل كرده، اگر بعد از ظهر مسافرت كند، يا پيش از ظهر براي فرار از كفاره سفر نمايد، كفاره از او ساقط نمي شود، بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتي براي او پيش آمد كند، بنابر احتياط كفاره بر او واجب است.

 

- اگر عمدا روزه خود را باطل كند، و بعد عذري مانند حيض يا نفاس يا مرض براي او پيدا شود، كفاره بر او واجب نيست.

 

- اگر يقين كند كه روز اول ماه رمضان است، و عمدا روزه خود را باطل كند،بعد معلوم شود كه آخر شعبان بوده، كفاره بر او واجب نيست.

 

- اگر انسان شك كند كه آخر رمضان است يا اول شوال، و عمدا روزه خود را باطل كند، بعد معلوم شود اول شوال بوده، كفاره بر او واجب نيست.

 

- اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود كه روزه دار است جماع كند، چنانچه زن را مجبور كرده باشد، كفاره روزه خودش و روزه زن را بايد بدهد، و اگر زن به جماع راضي بوده، بر هر كدام يك كفاره واجب مي شود.

 

- اگر زني شوهر خود را مجبور كند كه جماع نمايد، يا كار ديگري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد، واجب نيست كه كفاره روزه شوهر را بدهد.

 

- اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود كه روزه دار است جماع كند،چنانچه به طوري زن را مجبور كرده باشد كه از خود اختياري نداشته باشد، و در بين جماع زن راضي شود، بايد مرد دو كفاره و زن يك كفاره بدهد، و اگر با اراده و اختيار عمل را انجام دهد، اگرچه مجبورش كرده باشد، مرد بايد كفاره خودش و زن را بدهد.

 

- اگر روزه دار در ماه رمضان با زن روزه دار خود كه خواب است جماع نمايد،يك كفاره بر او واجب مي شود، و روزه زن صحيح است و كفاره هم بر او واجب نيست.

 

- اگر مرد زن خود را مجبور كند كه غير جماع كار ديگري كه روزه را باطل مي كند بجا آورد، كفاره زن را نبايد بدهد، و بر خود زن هم كفاره واجب نيست.

 

- كسي كه به واسطه مسافرت يا مرض روزه نمي گيرد، نمي تواند زن روزه دار خود را مجبور به جماع كند، ولي اگر او را مجبور نمايد، بنابر احتياط بايد كفاره اش را بدهد.

 

- انسان نبايد در بجا آوردن كفاره كوتاهي كند، ولي لازم نيست فورا آن را انجام دهد.

 

- اگر كفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نياورد، چيزي بر آن اضافه نمي شود. 

 

- كسي كه بايد براي كفاره يك روز شصت فقير را طعام بدهد، اگر به شصت فقير دسترسي دارد، نبايد به هر كدام از آنها بيشتر از يك مد كه تقريبا ده سير است طعام بدهد، يا يك فقير را بيشتر از يك مرتبه سير نمايد، ولي چنانچه انسان اطمينان داشته باشد كه فقير طعام را به عيالات خود مي دهد يا به آنها مي خوراند، مي تواند براي هر يك از عيالات فقير اگرچه صغير باشند يك مد به آن فقير بدهد.

 

- كسي كه قضاي روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد، بايد به ده فقير هر كدام يك مد كه تقريبا ده سير است طعام بدهد، و اگر نمي تواند بنابر احتياط واجب بايد سه روز پي در پي روزه بگيرد.

پاسخ: اگر بر اثر عذر شرعي روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و در صورتي که عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنين يا کودکش بوده، بايد علاوه بر قضا، براي هر روز يک مد طعام به عنوان فديه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعي به تأخير انداخته، فديه ديگري هم بر او واجب است يعني بايد براي هر روز يک مد طعام به فقير بدهد و در صورتي که عذر او خوف ضرر براي خودش بوده، حکم ساير موارد خوف ضرر را دارد که در صورت استمرار اين خوف تا ماه رمضان سال بعد، قضا از وي ساقط است و فقط فديه (يک مد طعام) بر او واجب است.

 

پاسخ: فقط قضاء مي کند.

 

پاسخ: مقداري را که توانايي داريد بايد قضا کنيد.

 

پاسخ: زنى که زائيدن او نزديک است (ماه هاي هشت و نه) و روزه براى خودش يا حملش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست ولي بايد بعدا آن را قضا کند و براى هر روز يک مُد طعام (۷۵۰ گرم نان يا ماکاروني يا آرد) بابت کفاره به فقير دهد. 

واما زنى که در ماه هاي آخر بارداري نباشد (از ماه اول تا اخر ماه هفتم) اگر روزه براي او يا حملش ضرر داشته باشد يا اينکه سبب افتادن وي در مشقتي که عادتا قابل تحمل نيست گردد روزه بر او واجب نيست و بايد قضا نمايد و کفاره ندارد.

1- چنانچه روزه در ماه مبارک رمضان براي خودش ضرر دارد و انجام قضاي آن تا سال بعد نيز براي خودش ضرر داشته-باشد؟

2- چنانچه روزه در ماه مبارک رمضان براي خودش ضرر دارد ولي انجام قضاي آن تا سال بعد، براي حمل و يا فرزندش ضرر داشته¬باشد؟

3- چنانچه روزه در ماه مبارک رمضان براي خودش ضرر دارد و قضاي آن را تا سال بعد بدون عذر بجا نياورد؟

4- چنانچه روزه در ماه مبارک رمضان براي حمل و يا فرزندش ضرر دارد ولي انجام قضاي آن تا سال بعد، براي خودش ضرر داشته¬باشد؟

5- چنانچه روزه در ماه مبارک رمضان براي حمل و يا فرزندش ضرر دارد و انجام قضاي آن تا سال بعد نيز براي حمل و يا فرزندش ضرر داشته باشد؟

6- چنانچه روزه در ماه مبارک رمضان براي حمل و يا فرزندش ضرر دارد و قضاي آن را تا سال بعد بدون عذر بجا نياورد؟

 

پاسخ: 1)قضا ساقط است و براي هر روز فقيري را اطعام مي کند.

2) بنابر احتياط قضاي آن روز را بجا مي آورد و براي هر روز فقيري را اطعام مي کند.

3 الي 5): قضاي آن روز را بجا مي آورد و براي هر روز فقيري را اطعام مي کند.

6 قضاي آن روز را بجا مي آورد و براي هر روز دو فقير را اطعام مي کند.

- اگر شخص روزه دار به چيز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چيز اصلاً حرام‏ باشد؛ مثل شراب و زنا، يا به جهتى حرام شده باشد؛ مثل نزديکى کردن با عيال خود در حال حيض، بنابر احتياط کفاره جمع بر او واجب مى‏شود؛ يعنى بايد يک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير کند، يا به هر کدام آنها يک مد که تقريباً ده سير است گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد. و چنانچه هر سه برايش ممکن نباشد، هر کدام آنها که ممکن است بايد انجام دهد.

- اگر روزه دار دروغى را به خدا و پيغمبر(ص) نسبت دهد  کفاره جمع بنا بر احتياط بر او واجب مى‏‌شود. 

در مورد آزاد کردن بنده؛ چون در دنياي کنوني موضوعيت ندارد، در نتيجه اصلاً واجب نيست، چنان که از متن فوق (چنانچه هر سه برايش ممکن نباشد، هر کدام آنها که ممکن است) بر مي‌آيد.

جواب: اگر ناتوانى او از روزه گرفتن بر اثر بيمارى بوده، قضا ندارد.

 

جواب: اگر روزه براى چشمان شما ضرر دارد، واجب نيست روزه بگيريد، بلکه واجب است افطار کنيد و اگر بيمارى شما تا ماه رمضان آينده استمرار پيدا کرد، قضاى روزه بر شما واجب نيست، ولى واجب است که عوض هر روز يک مدّ طعام به فقير بدهيد.

پاسخ: اگر تا ماه رمضان بعدي خوب نشده باشد قضا ندارد وفقط براي هر يک روز ۷۵۰گرم گندم به فقير صدقه بدهد.

 

پاسخ: کفاره ندارد واگرمرض او تا سال بعد ادامه داشت به احتياط واجب براي هر روز ۷۵۰ گرم گندم به فقير بدهد.

در چند مورد فقط قضاي روزه بر انسان واجب است و کفاره واجب نيست:

اوّل: آنکه در شب ماه رمضان جنب باشد و تا اذان صبح از خواب دوّم بيدار نشود.

دوّم: عملي که روزه را باطل ميکند بجا نياورد ولي نيت روزه نکند، يا ريا کند، يا قصد کند که روزه نباشد، و همچنين اگر قصد کند کاري که روزه را باطل ميکند انجام دهد به تفصيلي که در مسائل قبلي بيان شد.

سوّم: آنکه در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت يک روز يا چند روز روزه بگيرد.

چهارم: آنکه در ماه رمضان بدون اينکه تحقيق کند صبح شده يا نه، کاري که روزه را باطل ميکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.

پنجم: آنکه کسي بگويد صبح نشده و انسان به گفته او کاري که روزه را باطل ميکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.

ششم: آنکه کسي بگويد صبح شده و انسان به گفته او يقين نکند، يا خيال کند شوخي ميکند، و خودش هم تحقيق نکند و کاري که روزه را باطل ميکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.

هفتم: آنکه به گفته کس ديگري که گفته او شرعاً برايش حجت است، يا او به اشتباه معتقد باشد که خبر او حجت است، افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است.

هشتم: آنکه يقين يا اطمينان کند که مغرب شده و افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است، ولي اگر در هواي ابري و مانند آن به گمان اينکه مغرب شده افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده، وجوب قضا در اين صورت بنا بر احتياط است.

نهم: آنکه از جهت تشنگي مضمضه کند، يعني آب در دهان بگرداند و بي‌اختيار فرو رود، ولي اگر فراموش کند که روزه است و آب را فرو دهد، يا براي غير جهت تشنگي مثل مواردي که مضمضه در آنجاها مستحب است، مانند وضو مضمضه کند و بي‌اختيار فرو رود، قضا ندارد.

دهم: آنکه کسي از جهت اکراه يا اضطرار يا تقيه افطار کند، اگر مورد اکراه و تقيه، خوردن يا آشاميدن يا جماع باشد، و همچنين در غير آنها بنا بر احتياط واجب.

جواب: اگر لك‌بينى تا ده روز ادامه يافته و بعد پاك مى‌‌شويد، تمام ده روز محكوم به حيض است و نماز و روزه در آن ايام ساقط است و بعد از طهارت بايد قضاى روزه‌ها گرفته شود ولى اگر مربوط به خون قروح و جروح است، حكم حيض را ندارد و نياز به غسل مجدد نيست و روزه‌ها قضا ندارد.

 

-شخصي كه با چيز حرام روزه‌اش را باطل كرده، كفاره‌اش شصت روز روزه و يا اطعام شصت مسکين است و احتياط مستحب انجام هر دو است. 

- فردي كه در ماه مبارك رمضان از روي علم و عمد روزه‌ي خود را نگرفته يا آن را باطل نموده بايد ۶۰ روز روزه بگيرد (كه ۳۱ روز آن پي در پي باشد) و يا ۶۰ فقير را اطعام نمايد.

 

 

 

 

گفتني است؛ ميزان وجوهات شرعي اعلام‌شده از سوي پايگاه اطلاع‌رساني دفتر مقام معظم رهبري در سال 95، براي يک سال نماز قضا ۱۲،۰۰۰،۰۰۰ ريال، يک ماه روزه قضا ۸،۰۰۰،۰۰۰ ريال، کفاره يک روز قضاي روزه عمد (اطعام ۶۰ فقير) ۱،۲۰۰،۰۰۰ ريال، کفاره يک روز قضاي روزه عذر ۲۰،۰۰۰ ريال و حداقل فطريه براي هر نفر ۷۰،۰۰۰ ريال است.

 

 

 

سؤال: پدرى كه زكات فطره نمى‌‏دهد، تكليف زن و فرزند او چه مى‌‏شود؟

جواب: بر آنان تكليفى نيست و لازم نيست فطره بدهند.

 

سؤال: اگر زن به جهت نياز شوهر، در تأمين مخارج زندگى كمك كند؛ چه كسى بايد زكات فطره آنها را بدهد؟

جواب: اگر زن نان‏خور شوهر محسوب شود، بايد شوهر در صورت توانايى زكات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نان‏‌خور شوهر و كس ديگرى نباشد، بايد خودش زكات فطره‌‏اش را بدهد.

 

سؤال: زنى كه از تمكين شوهر خود دارى مى‌‏كند، آيا زكات فطره او از شوهرش برداشته مى‌‏شود؟

جواب: خير، بايد شوهرش زكات فطره او را بدهد؛ مگر آنكه نان خور شخص ديگرى باشد.

 

سؤال: ميهماني كه فقط شب عيد فطر به خانه انسان بيايد، تكليف فطره‌‏اش چه مي‏شود؟ اگر ميهمان فطره خودش را بدهد، آيا از عهده صاحب خانه ساقط مي‏شود؟ اگر انسان شب عيد فطر ميهمان داشته باشد و صبح متوجه شود كه عيد بوده؛ آيا فطره آنها بر او واجب است؟

جواب: الف) فطره او بر عهده صاحب خانه نيست. 

ب) در فرضي که نان خور محسوب شود اگر با اجازه صاحب خانه و از طرف او فطره خودش را بدهد، از عهده ميزبان ساقط مي‏شود.

ج) ناآگاهي از رؤيت هلال، تأثيري در حكم پرداخت فطره ندارد لكن گذشت كه فطره ميهمان يك شبه بر عهده خودش مي‌باشد.

 

سؤال: آيا پرداخت زكات فطره بر كسي كه توان مالي ندارد، واجب است؟

جواب: اگر فقير باشد، زكات فطره بر او واجب نيست و اگر سه كيلو گندم و مانند آن و يا قيمت آنها را دارد، مستحب است آن را به عنوان زكات فطره بدهد و چنانچه افرادي تحت تكفل دارد، مي‏تواند آن را به قصد فطره، بين نفرات خانواده دست گردان كنند و بهتر است نفر آخر، آن را به كسي بدهد كه از خودشان نباشد.

 

سؤال: زكات فطره را بايد از قوت متعارف داد، يا قوت شرعي؟

جواب: اگر از گندم، جو، خرما، برنج و مانند اينها داده شود، كفايت مي‏كند و منحصر به قوت غالب نيست.

 

سؤال: مقدار فطره چقدر است؟

جواب: شخص بايد براي خودش و كساني كه نان خور او محسوب مي‏شوند، براي هر نفر سه كيلو از خوراك مردم (مانند گندم، جو، خرما، كشمش، برنج، ذرت و يا مانند اينها) و يا پول يكي از آنها را به مستحق بدهد.

 

سؤال: اگر شخص فطره را كنار بگذارد، مي‏تواند از آن استفاده كند و بعد به جاي آن مال ديگري بگذارد؟

جواب: خير، بايد همان را كه كنار گذاشته، براي فطره بدهد.

 

سؤال: زمان كنار گذاشتن فطره و پرداخت آن چه موقع است؟

جواب: بعد از اثبات حلول ماه شوال مي‌تواند آن را کنار بگذارد اگر نماز عيد فطر مي‏خواند، بنابر احتياط واجب بايد پيش از نماز پرداخت كند يا كنار بگذارد و اگر نماز عيد نمي‏خواند، تا ظهر روز عيد فطر مهلت دارد.

 

سؤال: آيا جايز است پيش از ماه رمضان، فطره را به فقير داد؟

جواب: خير، كفايت نمي‏كند؛ ولي مي‏تواند آن را به عنوان قرض به او بدهد و در روز عيد فطر، طلب خود را بابت فطره حساب كند.

 

سؤال: آيا جايز است زکات فطره را در شهر ديگري بدهيم؟

جواب: اگر در محل و شهر خودش مستحق پيدا نشود، مي‏تواند آن را به شهر ديگري ببرد. ‏

 

 

 

سؤال: آيا زکات فطره را مى توان به سادات محترم داد؟

جواب: تنها زکات فطره سادات را به سادات نيازمند مى توان داد.

سؤال: مصرف زکات فطره براى درمان بيمارهاى بى بضاعت چه حکمى دارد؟

 

پرسش: اگر قبل از عيد فطر شخصي از شهر خود به شهر ديگري برود و به خانه کسي برود ايا بايد فطريه خود را خودش بدهد يا صاحب خانه دهد؟

پاسخ: اگر در شب عيد در خانه او باشد و نان خور او حساب شود فطريه او با صاحب خانه است و اگر از نظر عرف نان خور او حساب نشود فطره او بر خودش واجب است.

 

پرسش: اگر فرد در شب عيد فطر زکات فطره را جدا کند اما سهواً گم شود يا خرج گردد وظيفه چيست؟

پاسخ: لازم است بدل آن را بدهند و بنابر احتياط واجب به نيت قربت مطلقه باشد.

 

پرسش: شخصي در غذاخوري بدون اطلاع قبلي که فردا روز عيد فطر است ميهماني داده ، بعد از اتمام ميهماني ثابت شده شب عيد فطر بوده است آيا زکات فطره ميهمانان بر ذمه ميزبان مي باشد ? اگر بر عهده ميزبان باشد آيا ميهمانان مي توانند از ميزبان وکالت بگيرند که زکات فطره را خودشان پرداخت کنند؟

پاسخ: زکات فطره ميهمانان در مورد سوال بر عهده ميزبان نيست.

 

پرسش: اگر در آخرين شب ماه رمضان شخصي سر زده به مهماني برود آيا زکات فطره او به عهده صاحبخانه است؟

پاسخ: فطريه مهمانى که پيش از غروب شب عيد فطر وارد شده ، و شب را نزد او مانده و ـ هر چند موقتاً ـ نان خور او حساب شود، بر او واجب است و همچنين ـ بنابر احتياط ـ اگر پس از غروب شب عيد فطر وارد ‏شود و نان خور او شمرده شود، و اگر نه واجب نيست و کسي که تنها براى افطار شب عيد دعوت شده نان خور به حساب نميآيد ، وفطره اش بر صاحبخانه نيست.